نقش باغ (قرآن)باغ یکی از مهم‌ترین و بزرگترین نعمت‌های خداوند به انسان است، که در زندگی انسان‌ها سبب آبادانی مناطق و تأمین کننده ارزاق آنها است. ۱ - آبادانی از طریق باغآبادانی زمین از رهگذر باغ‌ها می‌باشد: وفی الارض قطع متجـورت وجنت من اعنـب وزرع ونخیل صنوان وغیر صنوان یسقی بمآء وحد ونفضل بعضها علی بعض فی الاکل ان فی ذلک لایـت لقوم یعقلون. و در روی زمین، قطعاتی در کنار هم قرار دارد که با هم متفاوتند و (نیز) باغ‌هایی از انگور و زراعت و نخل‌ها، (و درختان میوه گوناگون) که گاه بر یک پایه می‌رویند و گاه بر دو پایه (و عجیبتر آنکه) همه آنها از یک آب سیراب می‌شوند! و با این حال، بعضی از آنها را از جهت میوه بر دیگری برتری می‌دهیم در اینها نشانه‌هایی است برای گروهی که عقل خویش را به کار می‌گیرند! در آخرین آیه مورد بحث، به یک سلسله نکات جالب زمین شناسی و گیاه شناسی که هر کدام نشانه نظام حساب شده آفرینش است اشاره کرده، نخست می‌فرماید: در زمین قطعات مختلفی وجود دارد که در کنار هم و در همسایگی یکدیگرند (و فی الارض قطع متجاورات). با اینکه این قطعات همه با یکدیگر متصل و مربوطند، هر کدام ساختمان و استعدادی مخصوص به خود دارند، بعضی محکم، بعضی نرم، بعضی شور، بعضی شیرین و هر کدام استعداد برای پرورش نوع خاصی از گیاهان و درختان میوه و زراعت را دارد. دیگر اینکه، در همین زمین باغ‌ها و درختانی وجود دارد از انواع انگور و زراعت‌ها و نخل‌ها (و جنات من اعناب و زرع و نخیل). و عجب اینکه این درختان و انواع مختلف آنها، گاهی از یک پایه و ساقه می‌رویند و گاه از پایه‌های مختلف (صنوان و غیر صنوان). جالب اینکه گاه می‌شود که هر یک از این شاخه‌ها، نوع خاصی از میوه را تحویل می‌دهد، ممکن است این جمله اشاره به مساله استعداد درختان برای پیوند باشد که گاه بر یک پایه چند پیوند مختلف می‌زنند و هر کدام از این پیوندها رشد کرده و نوع خاصی از میوه را به ما تحویل می‌دهد، خاک یکی، و ریشه و ساقه یکی، اما میوه و محصولش مختلف و متفاوت است! و عجیبتر اینکه، همه آنها از یک آب سیراب می‌شوند(یسقی بماء واحد). و با این همه، بعضی از این درختان را بر بعض دیگر از نظر میوه برتری می‌دهیم (و نفضل بعضها علی بعض فی الاکل). حتی بسیار دیده‌ایم که در یک درخت یا در یک شاخه، میوه‌هایی از یک جنس وجود دارد که طعم‌ها و رنگ‌های متفاوت دارند، و در جهان گل‌ها بسیار دیده شده است که یک بوته گل و حتی یک شاخه، گل‌هایی به رنگ‌های کاملا مختلف عرضه می‌کند. این چه آزمایشگاه و لابراتوار اسرار آمیزی در شاخه درختان به کار گذارده شده است که از مواد کاملا یکسان، ترکیبات کاملا مختلف تولید می‌کند که هر یک بخشی از نیازمندی انسان را بر طرف می‌سازد. آیا هر یک از این اسرار دلیل بر وجود یک مبدء حکیم و عالم که این نظام را رهبری کند نیست. اینجاست که در پایان آیه می‌فرماید: در این امور نشانه‌هایی است از عظمت خدا برای آنها که تعقل و اندیشه می‌کنند (ان فی ذلک لآیات لقوم یعقلون). وانزلنا من السماء ماء بقدر فاسکنه فی الارض... • فانشانا لکم به جنت... و از آسمان، آبی به اندازه معین نازل کردیم و آن را در زمین (در جایگاه مخصوصی) ساکن نمودیم...سپس به وسیله آن باغ‌هایی از درختان نخل و انگور برای شما ایجاد کردیم باغ‌هایی که در آن میوه‌های بسیار است و از آن می‌خورید! امن خلق السمـوت و الارض و انزل لکم من السماء ماء فانبتنا به حدائق ذات بهجة... (آیا بت‌هایی که معبود شما هستند بهترند) یا کسی که آسمان‌ها و زمین را آفریده؟! و برای شما از آسمان، آبی فرستاد که با آن، باغ‌هایی زیبا و سرورانگیز رویاندیم. وءایة لهم الارض المیتة احیینـها... • وجعلنا فیها جنت... زمين مرده براى آنها آيتى است، ما آن را زنده كرديم ... و در آن باغ‌هايى ... ساختيم. ۲ - تغذیه انسان با باغباغهای میوه، تامین کننده ارزاق مردم هستند: ... کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین... همچون باغی است که در نقطه بلندی باشد، و باران‌های درشت به آن برسد، (و از هوای آزاد و نور آفتاب، به حد کافی بهره گیرد،) و میوه خود را دو چندان دهد (که همیشه شاداب و با طراوت است.). وهو الذی انشا جنت معروشـت وغیر معروشـت والنخل والزرع مختلفا اکله والزیتون والرمان متشـبها وغیر متشـبه کلوا من ثمره اذا اثمر وءاتوا حقه یوم حصاده ولاتسرفوا انه لایحب المسرفین. اوست که باغ‌های معروش (باغ‌هایی که درختانش روی داربست‌ها قرار دارد)، و باغ‌های غیر معروش (باغ‌هایی که نیاز به داربست ندارد) را آفرید همچنین نخل و انواع زراعت را، که از نظر میوه و طعم با هم متفاوتند و (نیز) درخت زیتون و انار را، که از جهتی با هم شبیه، و از جهتی تفاوت دارند (برگ و ساختمان ظاهریشان شبیه یکدیگر است، در حالی که طعم میوه آنها متفاوت می‌باشد.) از میوه آن، به هنگامی که به ثمر می‌نشیند، بخورید! و حق آن را به هنگام درو، بپردازید! و اسراف نکنید، که خداوند مسرفان را دوست ندارد! وفی الارض قطع متجـورت وجنت من اعنـب وزرع ونخیل... ونفضل بعضها علی بعض فی الاکل... و در روی زمین، قطعاتی در کنار هم قرار دارد که با هم متفاوتند و (نیز) باغ‌هایی از انگور و زراعت و نخل‌ها، (و درختان میوه گوناگون) ... و با این حال، بعضی از آنها را از جهت میوه بر دیگری برتری می‌دهیم.. ینبت لکم به الزرع والزیتون والنخیل والاعنـب ومن کل الثمرت... خداوند با آن (آب باران)، براى شما زراعت و زيتون و نخل و انگور، و از همه ميوه‌ها مى‌روياند. واضرب لهم مثلا رجلین جعلنا لاحدهما جنتین من اعنـب وحففنـهما بنخل وجعلنا بینهما زرعا• کلتا الجنتین ءاتت اکلها... (ای پیامبر!) برای آنان مثالی بزن: آن دو مرد، که برای یکی از آنها دو باغ از انواع انگورها قرار دادیم و گرداگرد آن دو (باغ) را با درختان نخل پوشاندیم و در میانشان زراعت پر برکتی قرار دادیم. هر دو باغ، میوه آورده بود، (میوه‌های فراوان،) و چیزی فروگذار نکرده بود... . فانشانا لکم به جنت من نخیل واعنـب لکم فیها فوکه کثیرة ومنها تاکلون. سپس به وسيله آن باغ‌هايى از درختان نخل و انگور براى شما ايجاد كرديم باغ‌هايى كه در آن ميوه‌هاى بسيار است و از آن مي‌خوريد. لقد کان لسبا فی مسکنهم ءایة جنتان عن یمین وشمال کلوا من رزق ربکم... براى قوم سبأ در محل سكونتشان نشانه‌اى (از قدرت الهى) بود: دو باغ (بزرگ و گسترده) از راست و چپ (رودخانه عظيم با ميوه‌هاى فراوان و به آنها گفتيم:) از روزی پروردگارتان بخوريد. وجعلنا فیها جنت من نخیل واعنـب... • لیاکلوا من ثمره.... . و در آن باغ‌هايى از نخل‌ها و انگورها قرار داديم .... تا از ميوه آن بخورند. .. فانبتنا به جنت وحب الحصید• والنخل باسقـت... • رزقا للعباد... و از آسمان، آبی پر برکت نازل کردیم، و به وسیله آن باغ‌ها و دانه‌هایی را که درو می‌کند رویاندیم، و نخل‌های بلند قامت که میوه‌های متراکم دارند، همه اینها برای روزی بخشیدن به بندگان است .... فانبتنا فیها حبا• وعنبا وقضبا• وزیتونا ونخلا• وحدائق غلبا• وفـکهة وابا• متـعا لکم ولانعـمکم. و در آن دانه‌هاى فراوانى رويانديم، و انگور و سبزی بسيار، و زیتون و نخل فراوان، و باغ‌هاى پر درخت، و میوه و چراگاه، تا وسيله‌اى براى بهره‌گيرى شما و چهارپايانتان باشد. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۱۱۲، برگرفته از مقاله «نقش باغ». رده‌های این صفحه : باغ | موضوعات قرآنی
|